jeudi 6 août 2015

Pablo Neruda: Explico Algunas Cosas (Mìnichidh Mi Rud no Dhà)


EXPLICO ALGUNAS COSAS
Pablo Neruda

PREGUNTARÉIS: Y dónde están las lilas?
Y la metafísica cubierta de amapolas?
Y la lluvia que a menudo golpeaba
sus palabras llenándolas
de agujeros y pájaros?

Os voy a contar todo lo que me pasa.

Yo vivía en un barrio 
de Madrid, con campanas, 
con relojes, con árboles.

Desde allí se veía 
el rostro seco de Castilla 
como un océano de cuero.
                                      Mi casa era llamada
la casa de las flores, porque por todas partes 
estallaban geranios: era
una bella casa
con perros y chiquillos.
                                                        Raúl, te acuerdas?
Te acuerdas, Rafael?
                               Federico, te acuerdas
debajo de la tierra,
te acuerdas de mi casa con balcones en donde
la luz de junio ahogaba flores en tu boca?
                                                   Hermano, hermano!
Todo
eran grandes voces, sal de mercaderías, 
aglomeraciones de pan palpitante, 
mercados de mi barrio de Argüelles con su estatua 
como un tintero pálido entre las merluzas:
el aceite llegaba a las cucharas,
un profundo latido
de pies y manos llenaba las calles, 
metros, litros, esencia
aguda de la vida,
                        pescados hacinados,
contextura de techos con sol frío en el cual
la flecha se fatiga,
delirante marfil fino de las patatas, 
tomates repetidos hasta el mar.

Y una mañana todo estaba ardiendo
y una mañana las hogueras
salían de la tierra
devorando seres,
y desde entonces fuego,
pólvora desde entonces, 
y desde entonces sangre.
Bandidos con aviones y con moros,
bandidos con sortijas y duquesas, 
bandidos con frailes negros bendiciendo 
venían por el cielo a matar niños,
y por las calles la sangre de los niños 
corría simplemente, como sangre de niños.

Chacales que el chacal rechazaría, 
piedras que el cardo seco mordería escupiendo, 
víboras que las víboras odiaran!

Frente a vosotros he visto la sangre 
de España levantarse
para ahogaros en una sola ola 
de orgullo y de cuchillos!

Generales
traidores:
mirad mi casa muerta, 
mirad España rota:
pero de cada casa muerta sale metal ardiendo 
en vez de flores, 
pero de cada hueco de España 
sale España, 
pero de cada niño muerto sale un fusil con ojos, 
pero de cada crimen nacen balas 
que os hallarán un día el sitio 
del corazón.

Preguntaréis por qué su poesía 
no nos habla del sueño, de las hojas, 
de los grandes volcanes de su país natal?

Venid a ver la sangre por las calles,
venid a ver
la sangre por las calles, 
venid a ver la sangre 
por las calles!

*    *    *
MÌNICHIDH MI RUD NO DHÀ
Le Pablo Neruda
(Eadar-theangaichte le F. MacFhionnlaigh)

Bidh a' cheist agaibh: Càite bheil na liathchòrcran?
Agus a' mheatafiosaig loma-làn de chrom-lusan?
Agus an t-uisge a spairteas fhaclan
gan tur-lìonadh le tuill agus le eòin?

Innsidh mi dhuibh gach uile nì a thachair.
Bha mi còmhnaidh ann an iomall baile Mhadrid 
còmhla ri gleocaichean is cluig is craobhan.

Bhon siod chìteadh 
aodann tioram Chastilla
mar mhuir leathair.     
                  Is e taigh nam blàth
a chanadh iad rim thaigh-sa, oir às gach cùil
spreadh geiréiniaman: is e
taigh snog a bh'ann
le coin is cloinn,
                                                        A Raùil, eil cuimhnead?
Cuimhnead, a Rafaeil?
                               A Fhederico, a bheil cuimhn' agadsa
is tu fon talamh,
cuimhne air mo thaigh le for-uinneagan far
am bàthadh solas an Ògmhios blàthan nad bheul?
                               A bhràthair, a bhràthair!
Cha robh ann
ach guthan àrda, salann marsantachd,
cruachan measgte de dh'aran plosgartach,
margaidhean m' iomall de Arguelles le ìomhaigh
mar sheas-dubh glas-neulach fo smùid na mara:
an ola cur thairis air a chuid spàinean ladarna,
frith-bhualadh domhainn
chasan is làmhan a' lìonadh nan sràid,
meatairean is liotairean, brìgh
gheur na beatha,
                         èisg laghach air an càrnadh,
co-inneach mhullaichean fo ghrèin fhuair anns am bi
an gath-sìde a' fàs sgìth,
màrmor grinn air mhire a' bhuntàta,
a lìon tomàto is tomàto chun na mara.

Agus madainn a bha seo cha robh ann ach lasraichean
agus madainn a bha seo siod tùrlaichean
a' leum às an talamh
gus daoine a shlugadh,
agus bho sin a-mach teine
a' bhuidealaich bho sin a-mach,
agus bho sin a-mach fuil.

Slaightearan le itealain is eich,
slaightearan le fàinnean is bana-diùcan,
slaightearan le sagartan dubha beannachadh
thàinig iad tro na speuran a chur às do chloinn,
agus tro na sràidean siod fuil na cloinne
a' ruith gu sìmplidh, mar fhuil chloinne.

Seacalan air an dèanadh seacal tàir,
clachan nach teumadh cluaran gun smugaid,
viopairean a chuireadh gràin air viopairean!

Fa ur comhair chì mi fuil
na Spàinne càrnadh an-àirde
gus ur bàthadh le aon tonn a-mhàin
de dh'àrdan is sginean!

A sheanailearan
cealgacha:
seallaibh air mo thaigh marbh,
seallaibh air an Spàinn mhillte:
ach às gach taigh marbh thig meatailt loisgeach
an àite fhlùraichean,
ach às gach leanabh marbh thig isneach le sùilean,
ach às gach eucoir beirear peilearan
a lorgas là air choireigin 
cuspair ur cridhe.

Theid fhaighneachd carson nach ann a-mach air
aislingean agus duilleagan a tha a chuid bàrdachd,
agus air beanntan-teine tìr a bhreithe?

Thigibh is faicibh an fhuil anns na sràidean,
thigibh is faicibh 
an fhuil anns na sràidean,
thigibh is faicibh an fhuil 
anns na sràidean!
(Eadar-theangaichte dhan Ghàidhlig le Fearghas MacFhionnlaigh 2015)
***